پوکی استخوان، یک بیماری خاموش و تدریجی است که در آن استخوان ها ضعیف شده و مستعد شکستگی می شوند. این بیماری بیشتر در زنان یائسه و افراد مسن شایع است؛ اما عوامل دیگری هم هستند که می توانند سایر افراد را هم مستعد ابتلا به این بیماری کنند.
با توجه به تغییر سبک زندگی، پوکی استخوان به یکی از مشکلات بهداشتی مهم در سراسر جهان تبدیل شده است و داشتن اطلاعات لازم جهت پیشگیری از بروز این عارضه ضرورت دارد.
در این راستا، این مقاله از پدرام درمان را به بررسی جامع پوکی استخوان و بیان علل و علائم آن اختصاص دادیم.
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان به معنای کاهش تراکم و استحکام بافت استخوانی است. در این بیماری، تعادل بین ساخت و تخریب بافت استخوانی به هم می خورد و استخوان ها شکننده تر می شوند. این امر، افزایش خطر شکستگی در نواحی مختلف بدن، به ویژه مچ دست، ستون فقرات و لگن را به دنبال دارد.
علل پوکی استخوان
عوامل متعددی در ایجاد پوکی استخوان نقش دارند که موثرترین آنها سن، جنسیت و ژنتیک می باشند.
سن: با افزایش سن، روند تخریب استخوان ها سرعت بیشتری می گیرد.
جنس: زنان به دلیل تغییرات هورمونی در دوران یائسگی، بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.
ژنتیک: برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند.
تغذیه نامناسب: کمبود کلسیم، ویتامین D و سایر مواد معدنی ضروری برای سلامت استخوان ها می تواند باعث پوکی استخوان شود.
کم تحرکی: عدم فعالیت بدنی منجر به کاهش تراکم استخوان می شود.
مصرف برخی داروها: عوارض مصرف داروهایی مانند کورتیکوستروئیدها و برخی داروهای ضد تشنج هم پوکی استخوان است.
بیماری های زمینه ای: برخی بیماری ها مانند پرکاری تیروئید، دیابت و بیماری های روده ای می توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند.
علائم پوکی استخوان
متأسفانه، پوکی استخوان در مراحل اولیه علائم مشخصی ندارد و اغلب تا زمان وقوع شکستگی تشخیص داده نمی شود. با این حال، برخی علائم هشداردهنده را در این قسمت بیان می کنیم.
- کاهش قد به دلیل شکستگی های فشاری در مهره های ستون فقرات، گاها نشانه پوکی استخوان است.
- درد کمر به دنبال شکستگی مهره ها می تواند از علائم پوکی استخوان باشد.
- شکستگی های مکرر در ستون فقرات، خمیدگی قامت را به همراه دارند و این امر ممکن است ناشی از پوکی استخوان باشد.
- شکستگی های آسان حتی با ضربه های جزئی نیز اغلب خبر از پوکی استخوان می دهند.
تشخیص پوکی استخوان
شناسایی و تشخیص زودهنگام پوکی استخوان می تواند نقش مهمی در پیشگیری از عوارض شدید و تسهیل اقدامات درمانی داشته باشد. تشخیص پوکی استخوان معمولاً از طریق روش های تصویربرداری و آزمایش های خاص انجام می شود. یکی از روش های رایج، سنجش تراکم استخوان با اشعه ایکس (DEXA) است که می تواند تراکم استخوان در نواحی مختلف بدن را با دقت اندازه گیری کند. این آزمایش معمولاً در نواحی خاصی چون کمر و لگن انجام می شود. علاوه بر این، در برخی موارد ممکن است پزشکان از روش های تصویربرداری دیگر مانند سی تی اسکن یا MRI نیز استفاده کنند.
بررسی سابقه پزشکی، ارزیابی عادات زندگی و انجام آزمایش های خونی به منظور ارزیابی سطوح ویتامین D و کلسیم نیز از روش های تشخیصی به شمار می آیند.
روش های درمان پوکی استخوان
هدف از درمان پوکی استخوان، جلوگیری از پیشرفت بیماری، کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی است و درمان معمولا به عوامل مختلفی مانند شدت بیماری، سن بیمار و سایر شرایط پزشکی بستگی دارد. روش های درمانی معمول به شرح زیر می باشند:
- دارو درمانی:
بیس فسفونات ها از تخریب استخوان ها جلوگیری می کنند.
کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان ها ضروری هستند.
تعدیل کننده های گیرنده استروژن برای زنان یائسه تجویز می شوند.
داروهای جدیدتر مانند دنوزوماب هم برای درمان پوکی استخوان کارایی دارد.
- فیزیوتراپی:
تمرینات ورزشی مناسب برای تقویت عضلات و بهبود تعادل ضروری است.
- تغذیه مناسب:
مصرف کافی کلسیم، ویتامین D و سایر مواد مغذی ضروری هم به درمان و پیشگیری از بروز پوکی استخوان کمک می کنند.
- جراحی:
در موارد شدید، ممکن است به جراحی برای ترمیم شکستگی ها یا تعویض مفصل نیاز باشد.
عوارض پوکی استخوان
پوکی استخوان، که به عنوان استئوپروز نیز شناخته می شود، یکی از مشکلات شایع بهداشتی در جامعه به ویژه در میان سالمندان و زنان پس از یائسگی است. این بیماری به تدریج باعث کاهش تراکم و استحکام استخوان ها می شود و احتمال شکستگی ها را به‌طور قابل توجهی افزایش می دهد. از جمله عوارض مهم پوکی استخوان، می توان به شکستگی های ناشی از افتادن، به ویژه در نواحی خاصی مانند لگن، مچ دست و ستون فقرات اشاره کرد.
این شکستگی ها ممکن است عواقب جدی داشته باشند و به محدودیت های حرکتی و ناتوانی در زندگی روزمره منجر شوند. علاوه بر این، پوکی استخوان می تواند به ایجاد درد مزمن و کاهش کیفیت زندگی فرد منجر شود و برخی از بیماران را به سمت افسردگی و اضطراب سوق دهد.
جمع بندی
پوکی استخوان یک بیماری جدی است که می تواند کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و عوارض آن را کاهش داد. برای پیشگیری از پوکی استخوان، داشتن یک سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و مراقبت های پزشکی منظم بسیار ضروری است.
پرسش و پاسخ درباره پوکی استخوان
- آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟
پوکی استخوان قابل درمان نیست، اما می توان پیشرفت آن را کند کرد و عوارض آن را کاهش داد.
- چه غذاهایی برای پوکی استخوان مفید هستند؟
اسفناج، کلم بروکلی، کلم پیچ، سیب زمینی شیرین، شلغم، موز، ماهی های چرب، آجیل و دانه ها منابع خوبی از کلسیم و ویتامین D هستند.
- آیا پوکی استخوان در مردان نیز رخ می دهد؟
بله، اگرچه پوکی استخوان در زنان بیشتر شایع است؛ اما مردان نیز به خصوص در سنین بالاتر، در معرض خطر هستند.
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر نگران پوکی استخوان می باشید، به خصوص اگر دارای عوامل خطرزا هستید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.